Kỉ niệm 100 năm ngày mất của Florence Nightingale - người sáng lập ra ngành Điều dưỡng:

Florence Nightingale (1820 - 1910) – « cam chịu, tôi chưa bao giờ hiểu hết tiếng đó »

1. Con đường đến với nghề Điều dưỡng
Florence Nightingale (1820 – 1910) sinh ra trong một gia đình nền nếp, sang trọng. Cha là William Edward Nightingale, mẹ là Fanny dòng dõi phú thương, rất đẹp, hào phóng nhưng cũng như chồng, chỉ ham vui. Florence có tư chất thông minh, thích đọc sách về triết học, tôn giáo, chính trị và cảm thấy rất thú vị khi chăm sóc cho những nông dân bị đau ốm và cả súc vật nuôi trong gia đình. Niềm đam mê của bà là bí mật tìm đọc các sách dạy cách chăm sóc người bệnh mà nàng thu thập được, rồi đi thăm các bệnh viện tại London và những vùng lân cận.

Khi 20 tuổi, Florence đã dành 5 năm suy nghĩ về con đường đi cho mình sau này và bà nhận ra con đường hợp với mình nhất là hy sinh để chăm sóc bệnh nhân.

Khi ngỏ ý với cha mẹ, Florence đã gặp sự phản đối quyết liệt. Cha mẹ bà cho rằng con gái mình bị điên khi quyết tâm đi theo nghề chăm sóc bệnh nhận – một nghề tại thời điểm đó bị xã hội khinh rẻ , chỉ có gái điếm và những kẻ ăn mày mới làm nghề đó. Trừ một số bà phước Pháp, hy sinh cho đạo, cho tín đồ, còn các nữ điều dưỡng ở các dường đường đều bị khinh bỉ, sống rất nhục nhã. Không một nhà danh giá nào chịu cho con theo nghề này. Bị mang tiếng là sỉ nhục gia đình khi co ý đi theo con đường mình đã chọn, Florence buồn bã quyết định sang Ai Cập rời xa gia đình một thời gian. Tháng 6 năm 1851, Florence qua Đức chơi, vào thăm viện Kaiserworth do một mục sư lập. Viện gồm có một bệnh xá, một trường học, một nhà nuôi trẻ mồ côi. Bà xin phép cha mẹ học ba tháng cách săn sóc bệnh nhân. Đầu năm 1833 bà qua Pháp thăm các dưỡng đường ở Paris, rồi lần này, không xin phép, bà tự ý vô nhà tu Maison de la Providence học thêm nghề săn sóc bệnh nhân. Khi về nước bà quyết định không ở chung với gia đình mà vào giúp việc cho một bệnh xá do hội Thiện lập ở Harley Street. Vậy là đến năm ba mươi ba tuổi, vượt qua định kiến và sự ngăn cản của gia đình, bước ra khỏi cái bóng của tấm màng nhung, Florence quyết định trở thành một Điều Dưỡng-công việc không thuộc đẳng cấp của một Qúy cô thượng lưu xinh đẹp và có học thức thời ấy.

2

2. Người phụ nữ với cây đèn



Năm 1854,trong cuộc chiến với Thồ Nhĩ Kỳ tại chiến trường Crimean [kraimin], rất nhiều binh sĩ Anh đã bị trọng thương hoặc đau ốm nặng mà không được chăm sóc kỹ dẫn đến tử vong. Nhận được tin, Florence lập tức gửi thư thỉnh nguyện đến "Văn phòng đặc trách Chiến sự" xin được tới phục vụ các thương bệnh binh.Được chấp thuận, tiểu thư Florence - mà giờ đây đã là một Nữ Điều Dưỡng cùng 38 đồng nghiệp khác hăng hái lên đường, mang theo trái tim yêu thương và đôi bàn tay phụng sự.

Đặt chân đến bệnh viện Barrack tại Scutari, Florence và các cộng sự được chứng kiến một thực trạng tàn tệ vượt xa mọi dự đoán của họ. Rác rưởi vương vãi và tử khí bao trùm- làm phông nền ảm đảm cho cuộc trình diễn những khúc bi ca rên xiết và rú hét mê sảng của những bệnh binh đáng thương. Bất chấp thái độ khinh thường của Vị Bác sĩ Quản nhiệm tại đây, những Điều Dưỡng viên can đảm vẫn nhiệt tâm phục vụ bệnh nhân của mình với những bàn tay dịu dàng và khéo léo. Cùng nhau gom góp để thực hiện ý tưởng của Florence , họ đã mua sắm thêm quần áo, giường chiếu, thuốc men và thực phẩm cho những thương bệnh binh. Những nụ cười thều thào, méo mó nhưng chứa đầy niềm mãn nguyện và biết ơn trên môi người bệnh là đồng lương duy nhất mà Florence và cộng sự được lãnh nhận tại bệnh xá tồi tàn này.Nhưng như vậy đã là quá đủ, đã quá bội hậu cho Người phụ nữ nhân từ và giàu đức hy sinh như Florence NIGHTINGALE.
Dù bắt đầu nhuốm bệnh nặng, cô vẫn cần mẫn dành trọn thời gian và sức lực của mình cho bệnh nhân vì trái tim vẫn thường hờn trách cô : "Này Florence ! căn bệnh của người có thấm gì trước những cơn đau vật vã mà những người lính nằm đây đang gánh chịu. Hãy nhanh chân lên ! Hãy lẹ tay lên ! Mọi người đang hy vọng, đang trông đợi ở người". Đôi bàn tay gầy yếu của cô lại miệt mài làm việc ngày đêm. Những chàng thương binh trẻ vẫn thường lặng lẽ hôn thầm chiếc bóng mảnh khảnh đáng yêu mỗi khi "người thiếu nữ qúy phái với cây đèn" đi ngang qua họ vào những giờ rất khuya. Chỉ trong có vài tháng lính thương cô như mẹ -sau này, cô bảo với bạn: "Tôi không lập gia đình, nhưng đã có 15.000 người con rồi". -Có kẻ chỉ ngóng giờ cô đi qua để được nhìn nụ cười và nét hiền từ của cô và bảo: "Chỉ bóng cô lướt qua giường tôi, tôi cũng sung sướng tưởng như được cô vuốt ve rồi vậy..." Từ trước tới nay, có lẽ chưa một phụ nữ Anh nào được dân chúng quý mến tới bực đó.

Cũng trong giai đoạn gian khó này, người Nữ Điều Dưỡng tài ba đã đề ra Lý thuyết về khoa học Vệ sinh trong các cơ sở y tế. Không có phép màu, không có hào quang nhưng Florence NIGHTINGALE khiến Thần Chết phải ngậm ngùi nhường bước, khi tỉ lệ 42% trường hợp tử vong do nhiễm trùng chỉ còn là con số kinh nghiệm trong quá khứ nhờ vào các biện pháp vệ sinh khoa học của cô.

Tới tháng sáu năm 1856, hòa ước ký với Nga ở Paris. Hai bên đều thiệt hại nặng. Constantinople vẫn về Thổ. Florence trở về Anh Quốc


3. Di sản để lại



Trở về quê hương năm 1857, bà được đón tiếp nồng nhiệt như một nữ anh hùng và báo chí coi bà là người phụ nữ nổi tiếng nhất thời đó, chỉ thua có nữ hoàng Victoria Đệ Nhất.

Florence Nightingale đóng một vai trò quan trọng trong việc thành lập Ủy Ban Hoàng Gia về tình trạng y tế trong quân đội. Và dù không được vào ủy ban do là phụ nữ bà đã đóng góp bằng cách đưa ra một bản báo cáo dài hơn 1,000 trang với đầy đủ chi tiết thống kê. Bản báo cáo này dẫn đến việc thay đổi toàn bộ việc chăm sóc sức khỏe cho quân nhân, thành lập trường Quân Y và hình thành hệ thống hồ sơ bệnh lý của các binh sĩ.

Khi bà còn ở Thổ Nhĩ Kỳ, vào cuối năm 1855 đã có những vận động quyên góp để giúp bà thành lập trường đào tạo nữ điều dưỡng mang tên Nightingale Fund. Khi trở về, bà mở trường mang tên Nightingale Training School ở bệnh viện St. Thomas Hospital năm 1860, nay là một phần của trường King’s College London.

Bà viết một cuốn sách mỏng, chỉ vào khoảng 136 trang, mang tên “Cẩm Nang Điều Dưỡng” (Notes on Nursing), được ấn hành năm 1860 và trở thành tài liệu căn bản cho trừơng Nightingale và các trường điều dưỡng khác. Bà Nightingale sau đó dành trọn cuộc đời của mình cho ngành điều dưỡng và cải thiện ngành này cho phù hợp với thời đại mới.

Nỗ lực của bà Nightingale đã là sự khuyến khích cho các nữ điều dưỡng trong thời kỳ Nội Chiến Hoa Kỳ. Chính quyền Liên Bang đã nhờ bà cố vấn về việc tổ chức cứu thương và điều trị bệnh binh. Năm 1877 bà giúp huấn luyện Linda Richards, người mệnh danh là “nữ điều dưỡng có huấn luyện đầu tiên của Hoa Kỳ.” Bà Linda Richards về sau trở thành nhân vật tiền phong trong ngành đìều dưỡng ở Hoa Kỳ và Nhật Bản.

Florence Nightingale cũng là người có năng khiếu về toán. Bà là một trong những người tiền phong trong việc dùng đồ hình để diễn tả dữ kiện và ý nghĩa của các con số (statistical graphics). Năm 1859 bà được bầu làm nữ hội viên đầu tiên của Hội Thống Kê Hoàng Gia Anh (Royal Statistical Society) và sau đó thành hội viên danh dự của Hội Thống Kê Hoa Kỳ.

Năm 1909, vua Edouard VII tặng bà một bội tinh cao quý nhất. Thơ, bài hát, hoa, lời chúc tụng của đủ hạng người khắp nơi gởi về: từ ông thị trưởng tỉnh Florence- tỉnh được cái vinh dự mang tên bà- đến chủ tịch Hội Hồng Thập Tự Nhật Bổn, Nữ hoàng Alexandra, Hoàng đế Đức... Tại Mỹ lập ra một hội từ thiện đặt tên là Florence Nightingale. Khắp thế giới nhận bà là "người mở đường cho sự thành lập Hội Hồng Thập Tự quốc tế".


Ngày 13 tháng Tám năm 1910, ở tuổi 90, bà qua đời trong giấc ngủ tại London, Anh Quốc. Trong di chúc, bà tỏ ý muốn hiến xác cho khoa y học. Chính phủ Anh không dám nhận, nhưng trọng tinh thần khiêm tốn bình dị của bà, không làm lễ quốc táng, không chôn bà ở điện Wesminster cùng với các danh nhân của dân tộc, và trên nấm mộ ở nghĩa địa, gia đình bà chỉ khắc dòng chữ:

“F - N
Sanh năm 1820 - mất năm 1910”


Bà đã để lại cho chúng ta bài học:Làm được một việc thiện không phải là dễ. Muốn cải cách một chế độ, phải kiên nhẫn chiến đấu, có khi tới nửa thế kỷ mới thành công

Ngày nay khi gõ “Florence Nightingale ” lên Google – công cụ tìm kiếm thông tin hữu hiệu bậc nhất thế giới, sẽ hiện ra khoảng 1.010.000 kết quả về tiểu sử cũng như những đóng góp của bà cho nghành Điều dưỡng thế giới. Tại nước Anh, một viện bảo tàng về Florence đã được xây dựng ở London. Bảo tàng này đã được bình chọn là 1 trong 10 bảo tàng quy mô nhỏ nổi tiếng nhất tại Anh Quốc (A UK top ten small museum). Nơi đây trưng bày những hiện vật gắn bó với cuộc đời bà, cũng những bức tranh mô phỏng các giai đoạn quan trọng trong sự nghiệp của Florence. Bạn đọc có thể truy cập vào địa chỉ ww.florence-nightingale.co.uk để tìm hiểu thêm về bảo tàng này.

Tuy đã mất được 100 năm nhưng Florence vẫn là một tấm gương mẫu mực để các điều dưỡng trên toàn thế giới theo đuổi. Cuộc vận động “The Florence Nightingale Declaration Campaign” do giới lãnh đạo ngành điều dưỡng thế giới đưa ra qua nỗ lực sức khỏe thế giới gọi là “Nightingale Initiative for Global Health (NIGH)” nhằm xây dựng một phong trào quần chúng ở các quốc gia trên thế giới nhằm vận động Liên Hiệp Quốc thông qua hai nghị quyết “The International Year of the Nurse - 2010” (kỷ niệm 100 năm ngày bà qua đời), và truy tặng danh hiệu “The UN Decade for a Healthy World - 2011-2020” cho Florence (kỷ niệm 200 năm ngày sinh nhật của Nightingale).

]

Xin kết thúc câu chuyện về một huyền thoại bằng một bài hát mà người dân Anh mến tặng Florence Nightingale - người mà họ coi như một vị thánh. Dân chúng, nhất là những người nghèo khổ, gia đình sĩ tốt coi bà như Vị Jeanne d'Arc của Anh. Đi tới đâu, người ta cũng nghe những bài hát ca tụng bà.

God bless Miss Nightingale
May she be free from strife
These are the prayers
Of the poor soldier's wife

(Xin Trời phù hộ cho cô Nightingale
Khỏi gặp những sự xung đột
Đó là lời cầu nguyện
Của những người vợ lính nghèo)

Hội Điều dưỡng Việt Nam (tổng hợp)